Κιρσοκήλη

Εντόπιση – Επιδημιολογία

Στην πλειονότητα των περιπτώσεων εμφανίζεται στην αριστερή πλευρά. Ανατομικά, η αριστερή σπερματική φλέβα καταλήγει στη σύστοιχη νεφρική φλέβα, ενώ η δεξιά σπερματική φλέβα χύνεται στην κάτω κοίλη φλέβα.

Η πάθηση οφείλεται σε ανεπάρκεια των βαλβίδων, που υπάρχουν μέσα στις φλέβες και κανονικά επιτρέπουν τη ροή του αίματος μόνο από την περιφέρεια προς το κέντρο, ενώ όταν ανεπαρκούν το αίμα μπορεί να παλινδρομεί από τις μεγαλύτερες προς τις μικρότερες φλέβες, πράγμα που έχει ως συνέπεια την κιρσοειδή διεύρυνση των σπερματικών φλεβών. Πρόκειται για μια σχετικά συχνή πάθηση, που εμφανίζεται, σε διάφορους βαθμούς, στο 15% των ενηλίκων και αποτελεί μια καλά τεκμηριωμένη αιτία ανδρικής υπογονιμότητας.

Στα παιδιά η συχνότητα εμφάνισής της θεωρούνταν μικρή, αλλά σε πρόσφατες μελέτες διαπιστώθηκε η ύπαρξή της στο 6% των παιδιών ηλικίας 10 ετών, ενώ σε εφήβους το ποσοστό αυτό ανήλθε στο 16%. Πολύ σπάνια εμφανίζεται πριν από την ηλικία των 7-8 ετών.

Διάγνωση

Συνήθως ανακαλύπτεται τυχαία, είτε από το παιδί ή από τους γονείς του (ως μια μάζα που αλλάζει το σχήμα και το μέγεθος του οσχέου), είτε από τον παιδίατρο κατά την διάρκεια μιας εξέτασης ρουτίνας. Στην ψηλάφηση δίνει την εντύπωση μιας μαλακής μάζας, χωρίς σαφή όρια, αποτελούμενης από μικρότερα στοιχεία, που το μέγεθός της υποχωρεί όταν το άτομο ξαπλώνει και μεγαλώνει ξαφνικά όταν σηκωθεί όρθιο. Αυτό οφείλεται στο ότι οι φλέβες αδειάζουν, όταν ο ασθενής είναι ξαπλωμένος και γεμίζουν απότομα μόλις σηκωθεί. Επειδή συνήθως δεν προκαλεί πόνο ή κάποια έντονη ενόχληση, πολλές φορές οι ασθενείς ή οι γονείς τους δεν δίνουν την απαιτούμενη σημασία, αδιαφορούν και δεν απευθύνονται στον γιατρό, με δυσμενείς , όπως θα δούμε, συνέπειες στην ανάπτυξη του όρχεως και στην γονιμότητα του ατόμου.

Πολύ σπάνια, μπορεί να οφείλεται σε πίεση των σπερματικών φλεβών από κάποιον όγκο του νεφρού. Για τον λόγο αυτό πάντα γίνεται έλεγχος της κοιλιακής χώρας με υπερηχογράφημα.

Υπάρχουν τρεις βαθμοί της πάθησης, ανάλογα με το μέγεθός της (μικρή, μέτρια, μεγάλη) και στο 50% των ασθενών διαπιστώνεται και μια ελαττωμένη ανάπτυξη του σύστοιχου όρχεως.

Η ανάπτυξη κιρσοκήλης στην παιδική ηλικία έχει προοδευτικά δυσμενή επίδραση στον όρχι, με επιδείνωση της λειτουργίας του και των παραμέτρων που καθορίζουν την ζωτικότητα του σπέρματος. Αυτό οφείλεται στην αύξηση της θερμοκρασίας του όρχεως, που προκαλεί διαταραχές στην ανάπτυξη των κυττάρων του, οι οποίες κλινικά εκδηλώνονται και με μειωμένο μέγεθος του πάσχοντα όρχεως του παιδιού. Ιδιαιτέρως σημαντικό είναι ότι σε περιπτώσεις που η πάθηση είναι μόνο στη μια πλευρά, συνήθως αριστερά, βλάβες εμφανίζονται και στον φαινομενικά υγιή όρχι της άλλης πλευράς, επειδή τα παραγόμενα τοξικά μεταβολικά προϊόντα του πάσχοντα όρχι μεταφέρονται με την παράπλευρη φλεβική κυκλοφορία και επιδρούν και στον υγιή, ενώ επηρεάζουν και μεταβάλουν και τον φυσιολογικό άξονα υποθαλάμου-υπόφυσης-όρχεων.

Επειδή η επίδραση της κιρσοκήλης είναι βαθμιαία, η έγκαιρη διάγνωση της πάθησης καθώς και η διάγνωση της υποκλινικής κιρσοκήλης (αυτής δηλαδή που δεν έχει δώσει πλήρη συμπτωματολογία) είναι πολύ σημαντική για την θεραπεία και την αποτροπή των επιπλοκών της νόσου. Είναι ενδεικτικό ότι, στους ενήλικες, μετά την θεραπεία παρατηρείται σημαντική βελτίωση του σπερμοδιαγράμματος στο 85-100% των ασθενών με μικρή και μεσαία κιρσοκήλη, ενώ στους ασθενείς με μεγάλη κιρσοκήλη το ποσοστό αυτό πέφτει στο 50%. Συνεπώς, η πρώιμη θεραπεία της κιρσοκήλης, της οποίας ο κύριος στόχος είναι η διατήρηση της γονιμότητας, έχει μεγάλη σημασία.

Θεραπεία

Η θεραπεία της κιρσοκήλης είναι χειρουργική, όπου γίνεται διακοπή της κυκλοφορίας των σπερματικών φλεβών. Η χειρουργική επέμβαση περιλαμβάνει την απολίνωση της έσω σπερματικής φλέβας είτε στο ύψος του έσω στομίου του βουβωνικού πόρου (τεχνική Ivanissevitch), είτε στον οπισθοπεριτοναϊκό χώρο (τεχνική Palomo), είτε, τέλος, υποβουβωνικά. Η τομή είναι πολύ μικρή και ο ασθενής εξέρχεται από το νοσοκομείο την επόμενη ημέρα, επιστρέφει δε στις δραστηριότητες του μέσα σε λίγες ημέρες.

Εναλλακτικά της χειρουργικής θεραπείας, υπάρχει και ο εμβολισμός των σπερματικών φλεβών, ο οποίος όμως έχει περισσότερες επιπλοκές και δεν εφαρμόζεται ευρέως

Η κιρσοκήλη πρέπει να θεραπεύεται σε :

• Παιδιά, στα οποία τεκμηριωμένα, με υπερηχογραφικό έλεγχο, φαίνεται πως υπάρχει καθυστέρηση στην ανάπτυξη του όρχεως.
• Σε άντρες με επηρεασμένο σπερμοδιάγραμμα, που έχουν κλινική κιρσοκήλη και υπογονιμότητα για 1 τουλάχιστον χρόνο. Η υπογονιμότητα δεν πρέπει να οφείλεται σε άλλους λόγους.
• Η υποκλινική κιρσοκήλη δεν πρέπει να χειρουργείται.