Νεόπλασμα Ουροδόχου κύστης

Το καρκίνωμα της ουροδόχου κύστης είναι το δεύτερο σε συχνότητα καρκίνωμα του ουρογεννητικού στον άνθρωπο μετά από αυτό του προστάτη. Στον άνδρα αποτελεί τον 4ο κατά σειρά καρκίνο, μετά από αυτούς του προστάτη, του πνεύμονα και του παχέος εντέρου, ενώ στη γυναίκα τον 8ο.

Η αναλογία ανδρών προς γυναίκες είναι περίπου 4/1. Η πιο συχνή μορφή του είναι το καρκίνωμα από μεταβατικό επιθήλιο καιεξορμάται από το τοίχωμα της κύστης.

Είναι άγνωστη η ακριβής αιτιολογία του καρκίνου της ουροδόχου κύστεως. Ωστόσο, κάποιοι από τους παράγοντες κινδύνου που αυξάνουν τις πιθανότητες εμφανισής του είναι οι εξής:
· Ηλικία

Περισσότεροι από το 70% των ασθενών είναι άνω των 65 ετών.

· Χημικά καρκινογόνα

Εργάτες των βιομηχανιών πετρελαίου, ελαστικών, δέρματος, χημικών και βαφών

αποτελούν ομάδες υψηλού κινδύνου. Η σχέση του καρκίνου της κύστης με τις

χρωστικές ανιλίνης έχει αναγνωριστεί από τον προηγούμενο αιώνα.

· Κάπνισμα

Υπολογίζεται ότι το κάπνισμα ευθύνεται για το 25-60% των περιπτώσεων

καρκίνου της κύστης. Οι καπνιστές διατρέχουν τετραπλάσιο κίνδυνο ανάπτυξης

του καρκινώματος από τους μη καπνιστές, ο δε κίνδυνος φαίνεται ότι σχετίζεται

με τον αριθμό των τσιγάρων, τη διάρκεια του καπνίσματος και το βαθμό εισπνοής

του καπνού.

· Η ακτινοβολία στην πύελο (π.χ. για την θεραπεία του καρκίνου της μήτρας)

· Κατάχρηση αναλγητικών

Η κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων αναλγητικών και ιδίως φαινακετίνης έχει

συσχετιστεί με αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης καρκινώματος μεταβατικού επιθηλίου

τόσο στην ουροδόχο κύστη όσο και στην νεφρική πύελο.

· Χρόνια κυστίτιδα και άλλες λοιμώξεις

– Οι ασθενείς με μόνιμο καθετήρα έχουν αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης καρκινώματος της κύστης.

– Η σχιστοσωμίαση (βιλαρζίαση), η οποία οφείλεται στο παράσιτο Schistosoma haematobium και ενδημεί στις βόρειες ακτές της Αφρικής, θεωρείται αιτιολογικός παράγοντας του καρκινώματος πλακώδους επιθηλίου (SCC) της κύστης.

– Οι υποτροπιάζουσες λοιμώξεις του ουροποιητικού έχουν ενοχοποιηθεί ως αιτιολογικός παράγοντας στην ανάπτυξη του καρκίνου της κύστης, ιδίως σε γυναίκες. Λίθοι οι οποίοι παραμένουν στο ουροποιητικό για μεγάλο χρονικό διάστημα αναφέρεται ότι μπορεί να προκαλέσουν καρκίνο της κύστης, πιθανόν επειδή προκαλούν τραυματισμό του ουροθηλίου.

 

 

Κλινική εικόνα

– Αιματουρία (αίμα στα ούρα)

Το συχνότερο σύμπτωμα με το οποίο εμφανίζεται το νεόπλασμα της κύστης είναι η

ανώδυνη αιματουρία, η οποία παρατηρείται στο 85% των ασθενών. Η αιματουρία

μπορεί να είναι είτε μακροσκοπική είτε μικροσκοπική.

Τις περισσότερες φορές η αιματουρία είναι το μόνο σύμπτωμα που δίνει ο καρκίνος

της ουροδόχου κύστης. Τα κακό, μάλιστα, είναι ότι μπορεί να υπάρξει ένα και

μοναδικό επεισόδιο αιματουρίας και μετά τα ούρα να είναι καθαρά. Έτσι, ο ασθενής

μπορεί να το ξεχάσει και όταν ξαναπαρουσιαστεί μετά από καιρό (ίσως και πάνω

από έτος, ο καρκίνος έχει προχωρήσει.

(ΜΕ ΤΗΝ ΠΡΩΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΑΙΜΑΤΟΣ ΣΤΑ ΟΥΡΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ

ΑΚΟΛΟΥΘΕΙ ΑΜΕΣΑ ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΕ ΟΥΡΟΛΟΓΟ)

Άλλα, πιο σπάνια συμπτώματα είναι:

– Συχνουρία, νυκτουρία ή επιτακτική ούρηση (είναι συχνότερα σε CIS ή διηθητικό όγκο).

– Επώδυνη ούρηση.

– Πόνος στην κοιλιά.

– Η απώλεια βάρους χαρακτηρίζει τα τελικά στάδια της νόσου.

– Εργαστηριακή διερεύνηση

Μετά τη κλινική εξέταση ο γιατρός θα ζητήσει κάποιες διαγνωστικές εξετάσεις.

Εξέταση ούρων

Με την εξέταση των ούρων ελέγχονται το χρώμα και η περιεκτικότητα σε διάφορες ουσίες , όπως σάκχαρο, πρωτεΐνες ή λευκώματα, ερυθρά αιμοσφαίρια και πυοσφαίρια.

Υπερηχογράφημα

Οι όγκοι της κύστης αναγνωρίζονται σαν υπερηχογενείς μάζες που προβάλλουν στον αυλό.

Ενδοφλέβια ουρογραφία

Αποτελεί αναντικατάστατη εξέταση στην εκτίμηση ενός ασθενούς με αιματουρία. Η αξία της έγκειται κυρίως στην μελέτη του ανώτερου ουροποιητικού, όπου μπορεί να αποκαλύψει κάποια απόφραξη ή ένα έλλειμμα σκιαγράφησης που είναι δυνατό να οφείλονται σε όγκο.

Κυτταρολογική εξέταση ούρων

Αποτελεί χρήσιμη διαγνωστική μέθοδο κυρίως για την ανίχνευση εκείνων των όγκων της ουροδόχου κύστης που δεν αναγνωρίζονται κυστεοσκοπικά. Η διαγνωστική ακρίβεια της κυτταρολογικής ούρων αυξάνεται από 65% σε 87% όταν, αντί για ένα, εξετασθούν τρία δείγματα ούρων.

Κυστεοσκόπηση

Αποτελεί την τελική εξέταση με την οποία επιβεβαιώνεται η διάγνωση. Συνήθως, οι επιφανειακοί όγκοι αναγνωρίζονται ως μισχωτές, θηλωματώδεις προσεκβολές του τοιχώματος της κύστης, σε αντίθεση με τους διηθητικούς που είναι, στην πλειοψηφία τους, συμπαγείς όγκοι με ευρεία βάση.

Επιθετικότητα του καρκίνου της ουροδόχου κύστης

Η περισσότερο συχνή κλίμακα κακοήθειας ουροθηλιακών καρκινικών κυττάρων είναι ο βαθμός κακοήθειας (Grade) που κυμαίνεται μεταξύ I και III, με το I να είναι η λιγότερο και το III να είναι η περισσότερο επιθετική μορφή καρκίνου.
Κύτταρα με βαθμό κακοήθειας (Grade) I θεωρούνται καλώς διαφοροποιημένα γιατί μοιάζουν περισσότερο με τα φυσιολογικά κύτταρα της κύστης και είναι λιγότερο μεταστατικά, ενώ κύτταρα με βαθμό κακοήθειας (Grade) III δίνουν συχνότερα μεταστάσεις γιατί είναι κακώς διαφοροποιημένα, έχουν χάσει τελείως τις καλοήθεις ιδιότητες των φυσιολογικών κυττάρων και είναι περισσότερο επιθετικά και διηθητικά. Τα κύτταρα με βαθμό επιθετικότητας (Grade) II παρουσιάζουν ενδιάμεσες ιδιότητες (μέτρια διαφοροποίηση, επιθετικότητα και κακοήθεια).
Το grade έχει πολύ μεγάλη σημασία αφού σχετίζεται τόσο με το στάδιο του όγκου και με τη συχνότητα εξέλιξής του σε διηθητικό όσο και με την πρόγνωση και επιβίωση του ασθενή. Σε όγκους χαμηλής κακοήθειας (grade I) η 10ετής επιβίωση φθάνει μέχρι και 98%, σ’ αντίθεση με το 35% επιβίωσης που παρατηρείται σ’ όγκους υψηλής κακοήθειας (grade III).

 

Επέκταση των όγκων του ουροθηλίου

Λεμφογενής διασπορά

Ο καρκίνος της ουροδόχου κύστης μεθίσταται λεμφογενώς στους επιχώριους λεμφαδένες της πυέλου (έσω και έξω λαγόνιους, κοινούς λαγόνιους, θυροειδείς, προϊερούς). Σημειώνεται, ότι η λεμφογενής διασπορά είναι ανεξάρτητη από την αιματογενή.

Αιματογενής διασπορά

Θεωρητικά ο καρκίνος της κύστης μεθίσταται κυρίως στο ήπαρ, τους πνεύμονες, τα οστά και τα επινεφρίδια, ενώ σπανιότερα μεθίσταται στον εγκέφαλο. Η ύπαρξη αιματογενών ή λεμφογενών μεταστάσεων κατά τη στιγμή της διάγνωσης επιβαρύνει σημαντικά την πρόγνωση.

Στάδιο 0 – Καρκινικά κύτταρα έχουν προσβάλει επιφανειακά μόνο το στρώμα κυττάρων που καλύπτει το εσωτερικό της κύστης. Αυτός ο επιφανειακός καρκίνος μπορεί να γίνει διηθητικός και μετά να επεκταθεί και σε γειτονικούς φυσιολογικούς ιστούς. Το στάδιο 0 μπορεί να διακριθεί σε στάδιο 0a και σε στάδιο 0is ανάλογα με το τύπο του όγκου. Το στάδιο 0a ονομάζεται επίσης και θήλωμα ή θηλώδες καρκίνωμα, αναπτύσσεται στο εσωτερικό του αυλού της κύστης σαν μανιτάρι χωρίς να έχει “ρίζες” στο εσωτερικό του τοιχώματος της κύστης. Το στάδιο 0is είναι ένας επίπεδος όγκος χωρίς επίσης ρίζες αλλά αποτελείται από κύτταρα που έχουν έντονη επιθετικότητα και γι’ αυτό μπορεί εύκολα να μετατραπεί σε διηθητικό και να επεκταθεί σε γειτονικούς υγιείς ιστούς ή όργανα.

Στάδιο I – Ο καρκίνος έχει επεκταθεί στο στρώμα του συνδετικού ιστού που βρίσκεται ακριβώς κάτω από το ουροθήλιο – το εσωτερικό στρώμα κυττάρων που καλύπτει τον αυλό της κύστης.

Στάδιο II – Ο καρκίνος έχει επεκταθεί είτε στο εσωτερικό είτε στο εξωτερικό μισό

του μυικού χιτώνα της ουροδόχου κύστης.

Στάδιο III – Ο καρκίνος έχει επεκταθεί από την ουροδόχο κύστη στον λιπώδη ιστό που περιβάλει το εξωτερικό της κύστης και μπορεί να έχει προσβάλει τα όργανα του αναπαραγωγικού συστήματος (προστάτης, κόλπος, μήτρα).

Στάδιο IV – Επέκταση του καρκίνου από την ουροδόχο κύστη στο τοίχωμα της κοιλιά ή της πυέλου. Ο καρκίνος μπορεί να έχει επεκταθεί σ’ έναν ή περισσότερουςλεμφαδένες ή και σ’ άλλα απομακρυσμένα όργανα του σώματος, όπως στους πνεύμονες.

 

 

 

Θεραπεία

Η θεραπευτική αντιμετώπιση του καρκίνου της κύστης καθορίζεται από το στάδιο της νόσου και τη γενική κατάσταση του ασθενούς.

 

 

Θεραπεία επιφανειακού καρκίνου

Διουρηθρική εκτομή (TURΒT)

Η διουρηθρική εκτομή αποτελεί την αρχική αντιμετώπιση οποιουδήποτε όγκου της ουροδόχου κύστης. Στο υλικό της διουρηθρικής εκτομής θα πρέπει να περιλαμβάνεται και μυϊκός ιστός, ώστε να είναι δυνατός ο ακριβής καθορισμός του σταδίου. Στη περίπτωση που επιβεβαιωθεί ότι πρόκειται για επιφανειακό καρκίνο μπορεί να χρειαστεί να γίνει συμπληρωματικά ενδοκυστική χημειοθεραπεία ή ανοσοθεραπεία (ενδοκυστικές εγχύσεις) για κάποιο διάστημα, περιοδικά.

• Ενδοκυστική ανοσοθεραπεία με BCG. Είναι η πιο συχνή συμπληρωματική θεραπεία ύστερα από αφαίρεση του όγκου. Το BCG αποτελείται από εξασθενημένα βακτηριακά στελέχη, τα οποία προκαλούν ανοσολογική απάντηση του οργανισμού απέναντι στα καρκινικά κύτταρα. Στις παρενέργειες της θεραπείας, είναι η συχνουρία, η αιματουρία και πιο σπάνια ο πυρετός.
• Ενδοκυστική χημειοθεραπεία. Γίνεται με τον ίδιο τρόπο, όπως η ανοσοθεραπεία. Παρουσιάζει λιγότερες και πιο ήπιες παρενέργειες από την ανοσοθεραπεία.

Η συχνότητα και η διάρκεια των ενδοκυστικών εγχύσεων καθορίζεται από τον θεράποντα γιατρό. Επίσης, ο γιατρός σας θα σας υποδείξει ένα πρωτόκολλο παρακολούθησης σε τακτά χρονικά διαστήματα με κυστεοσκοπήσεις με στόχο την πρώιμη ανεύρεση νέων βλαβών και την αφαίρεσή τους.

Θεραπεία διηθητικού καρκίνου

Ριζική κυστεκτομή

Η ριζική κυστεκτομή γενικά δεν ενδείκνυται στον επιφανειακό καρκίνο της ουροδόχου κύστης. Εξαίρεση αποτελούν οι περιπτώσεις πολλαπλών, συμπτωματικών όγκων που είναι αδύνατον να εξαιρεθούν διουρηθρικά, καθώς και το CIS όταν αποτύχει η συντηρητική θεραπεία με BCG. Η ριζική κυστεκτομή αποτελεί το χρυσό κανόνα στην αντιμετώπιση της μη μεταστατικής διηθητικής νόσου.

Κατά την ριζική κυστεκτομή αφαιρείται ολόκληρη η ουροδόχος κύστη και ο προστάτης με τις σπερματοδόχους κύστεις στον άντρα, ενώ στις γυναίκες γίνεται αφαίρεση της μήτρας, των εξαρτημάτων και τμήματος του κόλπου. Είναι μία βαριά επέμβαση με πολλές ημέρες νοσηλείας. Μετά την αφαίρεση της κύστης, θα πρέπει να αποκατασταθεί ο τρόπος με τον οποίο θα αποβάλλονται τα ούρα από τον οργανισμό. Αυτό μπορεί να γίνει είτε με την έξοδό τους από το δέρμα (με σακουλάκι) είτε με τη δημιουργία νέας κύστης από τμήμα λεπτού εντέρου. Υπάρχουν πολλές παραλλαγές της αποκατάστασης, και καθεμιά από αυτές παρουσιάζει πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα. Η πιο κατάλληλη για έναν ασθενή θα πρέπει να συν-αποφασίζεται με τον γιατρό του.

Χημειοθεραπεία

Απόλυτη ένδειξη για τη χορήγηση χημειοθεραπείας αποτελεί ο μεταστατικός καρκίνος της κύστης. Έχει υπολογιστεί ότι το 30-40% των ασθενών με διηθητικό καρκίνο θα αναπτύξουν τελικά μεταστάσεις, ανεξάρτητα αν υποβληθούν σε κυστεκτομή ή ριζική ακτινοθεραπεία.

Εκτός από τις περιπτώσεις μεταστατικής νόσου, χημειοθεραπεία χορηγείται και προεγχειρητικά (neoadjuvant chemotherapy) με σκοπό την εκρίζωση τυχόν μικρομεταστάσεων ή τη συρρίκνωση ενός τοπικά εκτεταμένου όγκου, με την ελπίδα ότι αυτός μπορεί να καταστεί εξαιρέσιμος (tumour downstaging).

Χημειοθεραπεία σε συνδυασμό με ακτινοβολία

Σε αυτή την περίπτωση γίνεται διουρηθρική αφαίρεση του όγκου και ακολουθεί συνδυασμός χημειοθεραπείας και ακτινοθεραπείας , ώστε να αποφθεχθεί η αφαίρεση της κύστης. Αυτή η μέθοδος εφαρμόζεται σε ασθενείς που αρνούνται ή που δεν τους επιτρέπει η γενική τους κατάσταση να υποβληθούν σε κυστεκτομή.

Μετά τη θεραπεία για διηθητικό καρκίνο της κύστης, θα πρέπει να παρακολουθείστε στενά από τον γιατρό σας για αντιμετώπιση τυχόν επιπλοκών ή επανεμφάνισης της νόσου.

 

Νεόπλασμα Πέους

Επιδημιολογία και αιτιολογικοί παράγοντες

Ο καρκίνος του πέους είναι σπάνια νεοπλασματική νόσος.

Συχνότητα: δυτικές χώρες 0.1-0.9 περιστατικά / 100.000 άνδρες.

Συνήθως εμφανίζεται την 6η δεκαετία της ζωής και σπάνια έχει αναφερθεί καρκίνος του πέους σε νεαρότερες ηλικίες.

Ο κύριος αιτιολογικός παράγοντας φαίνεται να είναι η πλημμελής τοπική υγιεινή. Η κατακράτηση του σμήγματος κάτω από την ακροποσθία, ιδιαίτερα όταν συνυπάρχει φίμωση, έχει ως αποτέλεσμα την χρόνια φλεγμονή που οδηγεί σε καρκίνο. Αιτιολογική σχέση φαίνεται να έχουν και διάφοροι υπότυποι (16 και 18) του ανθρώπινου θηλωματώδους ιού (HPV).

 

Προκαρκινωματώδεις δερματολογικές βλάβες

Η λευκοπλακία είναι μία σπάνια πάθηση που συνήθως εμφανίζεται σε διαβητικούς άνδρες. Παρατηρείται μία λευκή πλάκα που εντοπίζεται στο έξω στόμιο της ουρήθρας. Η βλάβη μπορεί να προηγείται του καρκίνου ή να συνυπάρχει με καρκίνο του πέους.

Η σκληρωτική βαλανίτιδα είναι μία λευκωπή διήθηση που εντοπίζεται στην ακροποσθία ή την βάλανο και συνήθως περιλαμβάνει και το έξω στόμιο της ουρήθρας. Παρατηρείται σε διαβητικούς άνδρες μέσης ηλικίας.

Τα γιγαντιαία κονδυλώματα (όγκοι Buschke-Lowenstein) είναι βλάβες που μοιάζουν με ανθοκράμβη και εμφανίζονται στην ακροποσθία ή τη βάλανο. Η αιτιολογία τους είναι ιογενής (HPV).

 

Καρκίνωμα in Situ του πέους (νόσος του Bowen, ερυθροπλασία του Queyrat)

Η ερυθροπλασία του Queyrat είναι μία ιώδης προς ερυθρά αλλοίωση του βλεννογόνου της βαλάνου. Η επιφάνειά της είναι σκληρή και μπορεί να εξελκωθεί .

H νόσος του Bowen είναι πλακώδες καρκίνωμα in situ που εντοπίζεται στο δέρμα του σώματος του πέους. Η βλάβη εμφανίζεται σαν μία κυκλική περιγεγραμμένη ερυθρά πλάκα με αποτιτανώσεις και είναι ανώδυνη.

Διηθητικό καρκίνωμα του πέους

Το 95% των νεοπλασιών του πέους είναι καρκινώματα από πλακώδες επιθήλιο. Πολύ σπάνιες είναι οι μεταστάσεις στο πέος από άλλα όργανα, όπως από τον προστάτη, την ουροδόχο κύστη, το ορθό και το νεφρό.

Ο όγκος εντοπίζεται συνήθως στην βάλανο (50%) με τις επόμενες συχνότερες κατά σειρά θέσεις την ακροποσθία ,την στεφανιαία αύλακα και το σώμα του πέους. Η ανάπτυξή του νεοπλάσματος μπορεί να είναι εξωφυτική (όζοι) ή ελκωτική (επιφανειακά έλκη με σκληρό κρατήρα).

 

Κλινική εικόνα

Ο καρκίνος του πέους αρχίζει συνήθως σαν ένα μικρό, ανώδυνο και σκληρό οζίδιο που εντοπίζεται συχνότερα στην βάλανο ή την ακροποσθία. Μπορεί να εμφανιστεί επίσης σαν ανώδυνη εξέλκωση, η οποία με την πάροδο του χρόνου αυξάνεται σε μέγεθος. Πολλές φορές συνυπάρχει φίμωση που μπορεί να καλύπτει την βλάβη και αυτό έχει ως αποτέλεσμα την καθυστέρηση της διάγνωσής του. Κάθε περιοχή της βαλάνου με αλλοιωμένο χρώμα ή εντοπισμένη σκληρία, κάθε μικρό έλκος με ανυψωμένη ή ανεστραμμένη προς τα έσω την περιφέρειά του , κάθε χρόνια υποτροπιάζουσα βαλανίτιδα με συνυπάρχουσα φίμωση θα πρέπει να θέτουν την υποψία ενός αρχόμενου καρκινώματος του πέους. Γεγονός είναι ότι 15-50% των ασθενών καθυστερούν περισσότερο από ένα χρόνο να ζητήσουν ιατρική συμβουλή. Αυτό οφείλεται σε άγνοια ή αμέλεια, συνήθως όμως σε αίσθημα ντροπής ή φόβου αφροδίσιου νοσήματος. Οι ασθενείς προσέρχονται με προχωρημένη νόσο, με μεγάλους όγκους και δύσοσμο έκκριμα που διηθούν το πέος και που μερικές φορές μπορεί να το έχουν τελείως καταστρέψει. Σε πολύ προχωρημένα στάδια της νόσου εμφανίζεται πόνος, συμπτώματα πριαπισμού, εξελκώσεις από διηθημένους βουβωνικούς λεμφαδένες που μπορούν να οδηγήσουν και σε αιμορραγίες από τη διήθηση των αγγείων της περιοχής, ενώ αν προσβληθεί η ουρήθρα εμφανίζονται αποφρακτικά συμπτώματα κατά την ούρηση.

Θεραπεία

Η βιοψία της πρωτοπαθούς βλάβης ή η κυτταρολογική εξέταση είναι υποχρεωτική πριν ληφθούν αποφάσεις για την αντιμετώπιση. Θέτουν την ιστολογική διάγνωση της κακοήθειας και καθορίζουν το βαθμό της διαφοροποίησης (grade) του όγκου. Η θεραπευτική αντιμετώπιση θα εξαρτηθεί από την ιστοπαθολογία και την εντόπιση της βλάβης. Λόγω της ψυχολογικής επιβάρυνσης του ασθενούς και των προβλημάτων στην σεξουαλική λειτουργία που δημιουργούνται από τις ριζικές επεμβάσεις, υπάρχει η τάση να γίνεται όσον το δυνατό συντηρητικότερη αντιμετώπιση με διατήρηση του οργάνου, εφ΄όσον τα ογκολογικά χαρακτηριστικά το επιτρέπουν.

ΠΡΟΛΗΨΗ

Ακολουθήστε τα παρακάτω:

• Υγιεινή. Καθημερινή καθαριότητα με σαπούνι –δεν υπάρχει λόγος χρήσης αντισηπτικών– είναι το σημαντικότερο βήμα πρόληψης. Εξαιρετικά σημαντικό, όπως αναφέρθηκε, είναι να τραβάμε το δέρμα προς τα κάτω και να αποκαλύπτεται η βάλανος. Εκεί συγκεντρώνεται το σμήγμα, ένα λευκωπό έκκριμα που μαζεύεται κάτω από την ακροποσθία, και μπορεί να περιέχει καρκινογόνες ουσίες. Αν έχετε φίμωση, δηλαδή το δέρμα μπροστά από το πέος έχει κλείσει ή δεν ανοίγει επαρκώς, τότε ζητήστε άμεσα συμβουλή από τον Ουρολόγο σας.
• Μειώστε τον κίνδυνο μόλυνσης από τον ιό των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV). Τα στελέχη 16 και 18 –όχι αυτά από τα οποία εμφανίζονται τα κονδυλώματα– σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του πέους. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι στις Η.Π.Α. έχει ήδη συσταθεί ο εμβολιασμός των αγοριών 11-21 ετών με το εμβόλιο κατά των ανθρώπινων θηλωμάτων, το γνωστό πλέον εμβόλιο που προλαμβάνει τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας στις γυναίκες. Η χρήση προφυλακτικού και ο περιορισμός των σεξουαλικών συντρόφων μπορεί να σας προστατεύσει από τη μόλυνση.
• Αποφύγετε ή διακόψτε το κάπνισμα. Το κάπνισμα μπορεί να συμβάλει στην ανάπτυξη του καρκίνου του πέους, ειδικά στους άντρες, οι οποίοι επίσης έχουν μολυνθεί με τον ιό HPV.

 

Νεόπλασμα του ΟσχέουΝεόπλασμα Όρχεων

Οι νεοπλασίες του οσχέου είναι σπάνιες.

Το συχνότερο καλοήθες νεόπλασμα είναι οι σμηγματογόνες κύστεις.

Το πλακώδες καρκίνωμα του οσχέου είναι ο συχνότερος κακοήθης όγκος.

Ο συχνότερος αιτιολογικός παράγοντας φαίνεται να είναι η κακή υγιεινή της περιοχής και η χρόνια φλεγμονή. Έχουν ενοχοποιηθεί και χημικά καρκινογόνα όπως τα πετρελοειδή, η παραφίνη και η πίσσα.

Η βιοψία της βλάβης του οσχέου χρειάζεται για την πιστοποίηση της ιστολογικής διάγνωσης.

Σπάνια απαιτείται η αφαίρεση του περιεχομένου του οσχέου.

 

 

Νεόπλασμα Όρχεων

Εισαγωγή

Σπάνιο νεόπλασμα (1-2% όλων των νεοπλασμάτων του άνδρα)

Είναι ο πιο συχνός όγκος στις ηλικίες 20-40 ετών, αποτελώντας την τρίτη κατά σειρά αιτία θανάτου στις ηλικίες αυτές.

Τα τελευταία 30 χρόνια, η αντιμετώπιση του καρκίνου των όρχεων έχει σημειώσει θεαματική πρόοδο λόγω της εισαγωγής αποτελεσματικών χημειοθεραπευτικών σχημάτων με βάση την πλατίνα, της βελτίωσης των μεθόδων σταδιοποίησης και των χειρουργικών τεχνικών, καθώς επίσης και της καλύτερης κατανόησης της φυσικής ιστορίας της νόσου.

Σήμερα, θεωρείται η πλέον θεραπεύσιμη μορφή ουρολογικού καρκίνου και η συνολική επιβίωση στα πρώιμα στάδια πλησιάζει το 100%, ενώ σε προχωρημένη νόσο ξεπερνά το 80%.

Επιδημιολογία

• Επίπτωση της νόσου. H πιθανότητα νόσησης είναι 1:500 άνδρες (0.2%).
• Ηλικία. Στο 78% των περιπτώσεων ο καρκίνος εμφανίζεται σε άνδρες 20-40
  ετών, στο 20% σε άνδρες > 40 ετών, ενώ στο 2% των περιπτώσεων εμφανίζεται σε αγόρια < 15 ετών.
• Φυλή. Οι λευκοί νέοι άνδρες προσβάλλονται σε 4πλάσια συχνότητα σε σύγκριση
  με τους έγχρωμους.
• Γεωγραφική κατανομή. Υψηλότερη συχνότητα εμφάνισης στις Σκανδιναβικές
  χώρες και χαμηλότερη στις χώρες της Αφρικής και της Ασίας.
• Εντόπιση. Ο καρκίνος εντοπίζεται, για άγνωστους λόγους, συχνότερα στο δεξιό όρχι (όπως και η κρυψορχία), ενώ αμφοτερόπλευρη εντόπιση παρατηρείται στο 1-2% των περιπτώσεων.

Αιτιοπαθογένεια – παράγοντες κινδύνου

Μολονότι για την αιτιοπαθογένεια της νόσου έχουν εκφραστεί πολλές απόψεις, αυτή ουσιαστικά παραμένει άγνωστη. Κατά καιρούς έχουν ενοχοποιηθεί διάφοροι παράγοντες, συγγενείς και επίκτητοι όπως:

Κρυψορχία. Αποτελεί τον μοναδικό ίσως παράγοντα για τον οποίο έχει αποδειχθεί σαφής συσχέτιση με τον καρκίνο των όρχεων και ο σχετικός κίνδυνος είναι 3-14 φορές μεγαλύτερος από τη φυσιολογική συχνότητα. Περίπου 10% των ασθενών με καρκίνο του όρχεως έχουν ιστορικό κρυψορχίας. Αν και δεν υπάρχει απόδειξη ότι η ορχεοπηξία μειώνει τον κίνδυνο, η εκτέλεση της διευκολύνει την πρωϊμότερη ανακάλυψη του καρκίνου μέσω της αυτοεξέτασης των όρχεων.

Επίδραση ουσιών με οιστρογονική ή αντιανδρογονική δράση

Ενδοσωληναριακή νεοπλασία από γεννητικά κύτταρα (καρκίνος in situ). Η παρουσία της πρόδρομης αυτής αλλοίωσης στα γεννητικά κύτταρα ανευρίσκεται στο 5% των ασθενών με καρκίνο στον αντίπλευρο όρχι. Περίπου 50% των ασθενών με καρκίνο in situ θα εμφανίσουν όγκο μέσα σε 5 χρόνια από τη διάγνωση.

Οικογενειακό ιστορικό καρκίνου όρχεως. Κληρονομική προδιάθεση ανευρίσκεται μόνο στο 2% των ασθενών .

Ιστορικό καρκίνου του όρχεως: Ασθενείς με ιστορικό καρκίνου στον ένα όρχι έχουν πιθανότητα 1%-2% να εμφανίσουν ένα δεύτερο πρωτοπαθή όγκο στον αντίπλευρο όρχι.

Μικρολιθίαση του όρχεως

Άλλοι παράγοντες κινδύνου. Μεταξύ άλλων πιθανών παραγόντων κινδύνου έχουν μελετηθεί η βουβωνοκήλη, τα τραύματα, οι επανειλλημένες φλεγμονές και η συνεχής έκθεση σε διάφορες ουσίες (όπως οι φαινόλες, τα λιπάσματα, την άσβεστο και τον καπνό).

 

Κλινική εικόνα – Εξέταση

1.Τυπική μορφή καρκίνων του όρχεως

Η ανώδυνη διόγκωση των όρχεων είναι η συνήθης (50%) κλινική εκδήλωση και ανακαλύπτεται τυχαία από το ίδιο τον ασθενή ή τη σεξουαλική του σύντροφο. Σε ποσοστό 20-30% των ασθενών, μπορεί να εμφανιστεί αμβλύς πόνος ή αίσθημα βάρους στο όσχεο ή στην περιπτωκτική χώρα. Οξύς πόνος στο όσχεο παρατηρείται στο 10% των περιπτώσεων και οφείλεται σε ενδοορχική αιμορραγία (τραυματισμός) ή σε συνύπαρξη επιδιδυμίτιδας.

Στην κλινική εξέταση, ο όρχις βρίσκεται σκληρός, διογκωμένος και ανώδυνος, ενώ τα υπόλοιπα στοιχεία του οσχέου ( η επιδιδυμίδα και ο σπερματικός τόνος ) είναι φυσιολογικά.

2. Άτυπες μορφές

– Φλεγμονώδης μορφή. Ο όρχις είναι επώδυνος, η δε συνυπάρχουσα διήθηση δεν επιτρέπει τη σωστή διάγνωση. Αξίζει να σημειωθεί, ότι σε ποσοστό 5-25% των ασθενών με καρκίνο όρχεως τίθεται αρχικά η λανθασμένη διάγνωση της επιδιδυμίτιδας.

– Μορφή που συνοδεύεται από υδροκήλη αντιδραστική από τον καρκίνο.

– Μορφή που αποκαλύπτεται από αιματοκήλη, ύστερα από τραυματισμό.

– Μορφή που αναπτύσσεται σε έκτοπο όρχι.

– Μορφή που αποκαλύπτεται από τις μεταστάσεις. Επειδή περίπου το 1/3 των πασχόντων παρουσιάζονται με μεταστάσεις από την πρώτη εξέταση, ο άρρωστος μπορεί να παρουσιάζει οσφυϊκό άλγος από την διόγκωση των λεμφαδένων ή συμπτώματα από τις μεταστάσεις (κοιλιακό άλγος, ναυτία, έμετοι, απώλεια βάρους κ.λπ.). Βήχας και δύσπνοια μπορεί να προέρχονται από πνευμονικές μεταστάσεις ή από ερεθισμό του τραχειοβρογχικού δένδρου από διηθημένους λεμφαδένες του μεσοθωρακίου.

– Μορφή που εμφανίζεται με γυναικομαστία (5% ).

– Αμφοτερόπλευρη μορφή.

 

Διαγνωστική διερεύνηση – εργαστηριακός έλεγχος

1. Καρκινικοί δείκτες

Η συμβολή των καρκινικών δεικτών και ιδιαίτερα της β-χοριακής γοναδοτροπίνης (β-hCG) και άλφα-φετοπρωτεϊνης (AFP) θεωρείται ανεκτίμητη για τη διάγνωση, κλινική σταδιοποίηση, διαφορική διάγνωση των ιστολογικών τύπων των ορχικών όγκων, καθώς επίσης και για την παρακολούθηση των ασθενών.

• Xοριακή γοναδοτροπίνη (hCG).
  Η ημιπερίοδος ζωής (T½) της β-hCG είναι 24 ώρες και η παραμονή υψηλών επιπέδων της 7 ημέρες μετά την ορχεκτομή υποδηλώνει μεταστατική νόσο. Η β-hCG αυξάνεται σημαντικά στο 100% των περιπτώσεων αμιγούς χοριοκαρκινώματος και στο 40-60% των εμβρυϊκών καρκινωμάτων. Σε αμιγή σεμινώματα παρατηρείται μέτρια αύξηση των επιπέδων της στο 5-10% των περιπτώσεων, αυτή όμως δεν επηρεάζει την θεραπευτική αντιμετώπιση.
• Άλφα-εμβρυϊκή φετοπρωτεϊνη (AFP).
  Η ημιπερίοδος ζωής της AFP είναι 5 ημέρες και η παραμονή υψηλών επιπέδων 4 εβδομάδες μετά την ορχεκτομή υποδηλώνει μεταστατική νόσο. Η AFP δεν αυξάνεται ποτέ σε αμιγές σεμίνωμα ή χοριοκαρκίνωμα.
• Γαλακτική δεϋδρογονάση (LDH).
  Αυξάνεται σε κάθε τύπο ορχικού όγκου από γεννητικά κύτταρα και χρησιμοποιείται κυρίως για την εκτίμηση του υπάρχοντος καρκινικού φορτίου.

2. Απεικονιστικός έλεγχος

· Ακτινογραφία θώρακος

Αποτελεί την πρώτη ακτινολογική εξέταση για να διαπιστωθεί η ύπαρξη πνευμονικών μεταστάσεων.

· Υπερηχοτομογραφία

Το υπερηχογράφημα του οσχέου πρέπει να συστήνεται σε όλους τους ασθενείς με υποψία όγκου του όρχεως ή σε περιπτώσεις άτυπου οσχεϊκού άλγους χωρίς ψηλαφητή μάζα.

· Ενδοφλέβια ουρογραφία

Δίνει πληροφορίες για τυχόν διόγκωση των λεμφαδένων στον οπισθοπεριτοναϊκό χώρο που προκαλούν απώθηση των ουρητήρων, διάταση ή σιγή του νεφρού. Επίσης, δίνει πολύτιμες πληροφορίες για τη θέση των νεφρών και τυχόν συγγενείς ανωμαλίες, στοιχεία που ενδιαφέρουν τους ακτινοθεραπευτές.

· Αξονική τομογραφία

Αποτελεί τη μέθοδο εκλογής για την έρευνα παθολογικής λεμφαδενικής νόσου.

· Σπινθηρογράφημα οστών-αξονικές τομογραφίες εγκεφάλου

Πρέπει να γίνονται όταν υπάρχουν ανάλογα συμπτώματα.

· Λεμφαγγειογραφία (LAG)

Ανιχνεύει την ύπαρξη διηθημένων οπισθοπεριτοναϊκών λεμφαδένων.

Διαφορική διάγνωση

Γίνεται από όλες τις παθήσεις που προκαλούν διόγκωση του οσχέου :

ορχίτιδα

ορχεοεπιδιδυμίτιδα

υδροκήλη

αιματοκήλη ή αιμάτωμα του οσχέου

σπερματοκήλη

συστροφή του όρχεως κ.α.

Το υπερηχογράφημα δίνει πολύτιμες πληροφορίες, αλλά πρέπει να τονιστεί ότι η χειρουργική διερεύνηση είναι η μέθοδος που συγχρόνως δίνει ταυτόχρονα διάγνωση και θεραπεία σε περίπτωση αμφιβολιών.

Σταδιοποίηση

Η ακριβής σταδιοποίηση των όγκων του όρχεως θεωρείται αποφασιστικής σημασίας για την επιλογή της ενδεδειγμένης θεραπείας και πρέπει να περιλαμβάνει τα εξής:

• Μέτρηση των καρκινικών δεικτών πριν και μετά την ορχεκτομή.
• Παθολογοανατομική εξέταση του όγκου.
• Έλεγχο για λεμφαδενικές ή εξω-λεμφαδενικές ( πνεύμονες, ήπαρ, οστά κ.λπ.) μεταστάσεις.

Ορχεκτομή

Η ριζική ορχεκτομή με υψηλή απολίνωση του σπερματικού τόνου αποτελεί την πρώτη θεραπευτική αντιμετώπιση, ακόμη και σε προχωρημένη μεταστατική νόσο. Η παθολογοανατομική εξέταση του χειρουργικού παρασκευάσματος αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο για την οριστική διάγνωση του καρκίνου του όρχεως, ενώ ταυτόχρονα αποτελεί τη βάση για τη διαφορική διάγνωση μεταξύ σεμινωματώδους και μη-σεμινωματώδους όγκου σε συνδυασμό με τη μελέτη των καρκινικών δεικτών.

 

Πρόληψη

Πέρα από την εξέταση των όρχεων από τον ιατρό κατά την κλινική εξέταση, ο κάθε άντρας μπορεί να εξετάζει ο ίδιος σε συχνά διαστήματα τους όρχεις του. Κατά την αυτοεξέταση, ο άντρας ψηλαφεί τους όρχεις, για να εντοπίσει τυχόν αλλαγές στο σχήμα ή στην υφή των όρχεων, που θα μπορούσαν ενδεχομένως να αποτελούν συμπτώματα καρκίνου.

Η αυτοεξέταση των όρχεων θα πρέπει να πραγματοποιείται κατά προτίμηση ύστερα από ένα ζεστό μπάνιο ή ντους. Με τον τρόπο αυτόν, εξοικειώνεστε με τη μορφολογία των όρχεών σας και μπορείτε να εντοπίσετε νωρίς οποιαδήποτε μεταβολή στο σχήμα, στο μέγεθος και στη μορφολογία τους. Η θερμότητα από το ζεστό μπάνιο χαλαρώνει το δέρμα του οσχέου και έτσι είναι πιο εύκολο να εντοπίσετε κάτι ασυνήθιστο. Η διαδικασία είναι απλή και θα πάρει μόνο λίγα λεπτά.

• Αρχικά, μπορείτε να σταθείτε μπροστά σε έναν καθρέφτη και να ελέγξετε οπτικά το όσχεό σας για τυχόν διόγκωση, αλλαγή σχήματος ή χρώματος.
• Ακολουθεί η ψηλάφηση, με τη χρησιμοποίηση και των δύο χεριών. Με το ένα χέρι συγκρατήστε το όσχεο και με το άλλο ψηλαφήστε τον κάθε όρχι ξεχωριστά. Τοποθετήστε τον δείκτη και τον μέσο κάτω από τον όρχι και τον αντίχειρα από πάνω. Με ήπιες, απαλές κινήσεις, κάντε την ψηλάφηση, χωρίς να τρίβετε.
• Μπορεί να υπάρχει διαφορά στο μέγεθος ή στο ύψος όπου βρίσκονται οι όρχεις μέσα στο όσχεο. Αυτό δεν θα πρέπει να σας ανησυχήσει, εφόσον δεν έγινε ξαφνικά.
• Εξετάστε ολόκληρη την επιφάνεια του όρχεως, η οποία πρέπει να είναι μαλακή σε σύσταση και ομαλή χωρίς σκληρίες (σκληρά σημεία).
• Πίσω από τον όρχι θα ψηλαφήσετε την επιδιδυμίδα, η οποία είναι σαν ένας σωλήνας και έχει σύσταση επίσης μαλακή. Σε περίπτωση που ψηλαφήσετε κάποια σκληρία πάνω στον όρχι, επισκεφτείτε τον γιατρό σας.

 

 

 

Ιστολογική ταξινόμηση των όγκων του όρχεως

1. Πρωτοπαθείς όγκοι από γεννητικά (βλαστικά) κύτταρα

α) Καρκίνος in situ (ενδοσωληναριακή νεοπλασία)

β) Σεμίνωμα

– Κλασικό

– Αναπλαστικό

γ) Σπερματοκυτταρικό σεμίνωμα

δ) Μη-σεμινωματώδεις όγκοι

– Εμβρυϊκό καρκίνωμα

– Τεράτωμα (ώριμο, άωρο, με κακοήθη εξαλλαγή )

– Χοριοκαρκίνωμα

– Όγκος λεκιθικού ασκού (yolk sac tumor)

– Μικτοί όγκοι ( ≥ 2 ιστολογικοί τύποι)

2. Όγκοι στρώματος- γεννητικής ταινίας (χορδής)

(stromal-sex cords tumors)

α. Αμιγείς

– Όγκος κυττάρων Leydig, διαμεσίωμα

– Όγκος κυττάρων Sertoli

– Κοκκιοκυταρικός όγκος

β. Μικτοί (από γεννητικά και στρωματικά κύτταρα)

– Γοναδοβλάστωμα

3. Δευτεροπαθείς όγκοι

– Μεταστατικοί

– Όγκοι αιμοποιητικού συστήματος

– Δικτυοενδοθηλιακοί όγκοι

– Ραβδομυοσάρκωμα

– Σπάνιοι όγκοι και ογκόμορφες αλλοιώσεις

– Καρκινοειδές, αδενοκαρκίνωμα του μεσαυλίου (rete testis),

– Επιδερμοειδής κύστη, μαλακοπλακία]